Na ratunek dla zmęczonej gleby zacznij uprawiać łubiny
W dobie intensywnej produkcji roślinnej, pól zdominowanych przez uprawy zbożowe, stale zwiększających się kosztów nawożenia i ochrony, warto pomyśleć o ratunku dla zmęczonej gleby. W tym celu należy zacząć uprawiać łubin wąskolistny lub żółty, które mają największe znaczenie gospodarcze.
Za uprawą łubinów przemawia wiele ich zalet. Łubin wąskolistny może być uprawiany na glebach klasy IIIa-IVb, zaliczanych do kompleksów żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego, o pH zbliżonym do obojętnego i zasobnych w magnez (Księżak, 2007).
Natomiast wymagania glebowe łubinu żółtego są małe i może on być uprawiany na glebach klasy IVb-VI (kompleks żytni dobry, żytni słaby i żytni bardzo słaby). Gatunek ten nie znosi gleb o odczynie obojętnym, zasadowym lub świeżo wapnowanych, a optymalne pH gleby wynosi 5-6.
Już czas zamawiać szczepionki bakteryjne
Na glebach zasobnych w wapń cierpi na chlorozę, chorobę związaną z brakiem łatwo dostępnego: żelaza, manganu, cynku i miedzi.
Łubiny poprawiają strukturę gleby zniszczoną monokulturą zbożową. Gleba, przez poprawę struktury na gruzełkowatą, staje się mniej podatna na zagęszczanie.
Palowy system korzeniowy roślin melioruje glebę, co ułatwia jej napowietrzanie, podsiąkanie wody, rozwój korzeni roślin następczych. Łubiny zostawiają dobre stanowisko pod zboża, podnosząc zawartość materii organicznej w glebie.
Wnoszą do niej dodatkowo azot jako wynik symbiozy z bakteriami brodawkowymi, które wiążą wolny azot z powietrza. W zasadzie wszystkie rośliny bobowate nie wymagają nawożenia tym składnikiem, pod warunkiem, że gleba, na której je uprawiamy jest we właściwej kulturze, zasobna w pozostałe składniki pokarmowe i nie jest zakwaszona.
Jeżeli warunki te nie są spełnione, gleba jest zakwaszona i z zasobnością w składniki pokarmowe nie jest najlepiej, nawożenie niewielką dawką około 30 kg N/ha może okazać się przydatne. Z badań przeprowadzonych przez Kalembasę w latach 2011-2012 wynika, że łubin żółty nie nawożony azotem w suchym 2011 roku związał z powietrza – 95 kg N/ha, a w 2012 normalnie wilgotnym roku – 165 kg N/ha, z czego część pozostała w resztkach korzeni, łodyg, liści i strąków na polu dla rośliny następczej.
Plonowanie łubinów w badaniach PDO w 2016 r.
Głęboki i silnie rozwinięty system korzeniowy rozluźnia warstwę podorną i przemieszcza z głębszych warstw gleby składniki mineralne (fosfor, potas, wapń), pozostawiając je uprawom następczym, o płytszym systemie korzeniowym.
Uprawa łubinów jest dobrym przerywnikiem rozwoju szkodliwych dla zbóż patogenów grzybowych i nicieni. Wszystko to powoduje, że plony zbóż zasianych po łubinach wzrastają beznakładowo o 4-7 dt/ha, a w skrajnych przypadkach nawet o 15 dt/ha w stosunku do przedplonu zbożowego (Stawiński, 2010).
Łubin uprawia się głównie po zbożach, 3 lata po oborniku, jeżeli taki jest stosowany w gospodarstwie, a minimum 4 lata po bobowatych grubonasiennych (strączkowych). Ponadto, gdy przerwa w uprawie łubinów na danym polu była dłuższa niż 4-5 lat, należy je zaprawić szczepionką bakteryjną.
W badaniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO) prowadzonych przez COBORU w 2016 roku najwyżej plonujące odmiany łubinu wąskolistnego to Bolero i Rumba, a łubinu żółtego – Baryt i Bursztyn.
Optymalny termin siewu łubinów to 20 marca do 10 kwietnia (w uprawie na zielonkę wysiew nasion można opóźnić). Głębokość siewu wynosi 3-5 cm, a rozstawa rzędów 12-15 cm. Łubin wąskolistny i żółty należy wysiewać w zagęszczeniu 90-100 kiełkujących nasion na 1m2.
Odmiany samokończące wegetację wytwarzają znacznie mniejszą liczbę pędów bocznych (najczęściej tylko I-rzędu), dlatego zalecana jest większa gęstość siewu. Na glebach lepszych należy stosować mniejszą, a na słabszych większą ilość wysiewu.
Soja: można wysiewać tylko kwalifikowane nasiona
Przy wysiewie nasion należy także brać pod uwagę wielkość nasion (masa 1000 nasion), która bezpośrednio wpływa na ilość wysiewu oraz zdolność kiełkowania nasion. Normę wysiewu nasion należy wyliczyć według wzoru: wysiew (kg/ha) = obsada roślin po wschodach (szt./m2) x masa 1000 nasion (g) / zdolność kiełkowania (%).
Łubiny wąskolistny i żółty wykazują większą zdolność do pobierania składników z trudno dostępnych form związków znajdujących się w glebie. Łubin dzięki współżyciu z bakteriami brodawkowymi ma zdolność wiązania azotu atmosferycznego, dlatego nie wymaga nawożenia tym składnikiem.
Nawozy fosforowe należy wysiewać jesienią. Jedynie na glebach zakwaszonych lepiej je wysiewać wiosną. Nawożenie potasem na glebach zwięzłych i średnich można zastosować jesienią, na glebach lżejszych zaleca się ich wysiew wiosną.
Dawki fosforu i potasu dla łubinu wąskolistnego i żółtego wynoszą do 60 kg P2O5/ha i do 70 kg K2O/ha. Na glebach o niskiej zawartości magnezu i kwaśnych należy zastosować wapno magnezowe. Wapno magnezowe najlepiej stosować zaraz po zejściu przedplonu i przyorać.
Łubiny mają zwiększone zapotrzebowanie na wiele mikroskładników (molibden, żelazo, kobalt, miedź, bor). W stanowiskach o niskiej zawartości boru i molibdenu celowe jest stosowanie tych składników doglebowo w formie stałej lub w formie dokarmiania dolistnego.
Plonowanie grochu w badaniach PDO w 2016 r.
Pielęgnacja plantacji polega głównie na zwalczaniu zachwaszczenia. Do odchwaszczania łubinów mało jest dostępnych herbicydów. Herbicydy są stosowane bezpośrednio po siewie lub nalistnie po wschodach. Na zachwaszczonej plantacji, w celu ułatwienia zbioru i zmniejszenia wilgotności plonu, przed zbiorem można stosować środki przeznaczone do desykacji. Herbicydy należy stosować zgodnie z aktualnymi zaleceniami.
Do chorób, których silne wystąpienie może powodować duże straty w plonie, należą: fuzaryjne więdnięcie łubinu, szara plamistość liści łubinu i antraknoza łubinu. Zwalczanie grzybów chorobotwórczych prowadzi się poprzez zaprawianie nasion i stosowanie fungicydów do opryskiwania roślin w trakcie wegetacji.
Najgroźniejsze wirusy porażające rośliny to: wirus mozaiki ogórka i wirus żółtej mozaiki fasoli. Ochrona upraw łubinu przed wirusami ogranicza się do szeroko pojętej profilaktyki (ograniczenie występowania wektorów wirusów, likwidowanie źródeł infekcji, wysiewanie materiału wolnego od wirusów).
Do najważniejszych szkodników łubinu należą oprzędziki i mszyce. W celu skutecznego ograniczenia wyselekcjonowanie populacji odpornej zaleca się stosowanie przemienne środków z różnych grup chemicznych.
Obecnie, kiedy wszystkich rolników obowiązuje integrowana ochrona roślin, mająca na celu ochronę środowiska rolniczego i produkcję zdrowej żywności, a zatem zmniejszenie i bardziej racjonalne użycie środków ochrony roślin oraz racjonalne nawożenie upraw w oparciu o zasobność gleb, uprawa roślin bobowatych grubonasiennych będzie miała większe znaczenie.
