Mączniak prawdziwy zbóż
Mączniak prawdziwy zbóż (blumeria graminis, syn. Erysiphe graminis) występuje powszechnie na terenie Polski i krajów europejskich.
Choroba ta zagraża wszystkim gatunkom zbóż, jednak najbardziej narażonymi na jej presję są uprawy jęczmienia i pszenicy.
Mączniak prawdziwy jest to grzyb, który wywołuje różne porażenie pośród róznych gatunków, oraz poszczególnych odmian zbóż. Grzyb nie rozprzestrzenia się pomiędzy różnymi gatunkami zbóż.
Porażenie liści mączniakiem prawdziwym zbóż wpływa na ograniczenie powierzchni liści ograniczając fotosyntezę i zwiększając transpirację, co wpływa na obniżenie ilości, jakości i masy ziarna.
Szkodliwość ekonomiczna mączniaka prawdziwego zbóż i traw na przykładzie pszenicy ozimej:
- faza od początków krzewienia do końca krzewienia: 50-70% roślin z pierwszymi objawami choroby,
- faza strzelania w źdźbło: 10% źdźbeł z pierwszymi objawami porażenia,
- faza kłoszenia: pierwsze objawy choroby na liściu flagowym, podflagowym lub kłosie.
Występowanie
Jako patogen zewnętrzny, mączniak prawdziwy zbóż rozwija się tylko na żywych roślinach, gdzie jego obecność można dostrzec już podczas późnej jesieni. Tworzy nalot o barwie białej lub brunatnej - jasnej barwie. Najłatwiej znaleźć watowate lub mączne skupiska grzyba na blaszkach liściowych lub pochwach liściowych, gdzie są dość powszechne. W okresie kwitnienia, wiosną, ilość nalotu znacznie wzrasta. Skupiska mączniak prawdziwego zbóż występują punktowo, jednak posiadają zdolność do łączenia się, przez co są w stanie zakryć w całości powierzchnię liścia.
Grzyb atakuje w pierwszej kolejności najstarsze liście. W miarę rozwoju patogenu, kolor kolonii grzygów zmienia się od białoego do brązowego, przypominającego cukier trzcinowy. Powstające zgrubienia to owocniki, z których w trakcie ciepłej i suchej pogody zarodniki rozprzestrzeniają się na całą roślinę z liściem podflagowym, flagowym oraz kłosem włącznie.
Nieprzerwany rozwój mączniaka prawdziwego zbóż prowadzi do obumierania liścia, infekcji młodszych liści, a w przypadku silnego porażenia - również całej rośliny.
Warunki rozwoju patogenu
Rośliny mogą zostać zainfekowane w bardzo szerokim zakresie temperatur. Zawiera się on między 5oC - 30oC i wilgotności powietrza od 50% - 100%.
Sprzyjająca mączniakowi prawdziwemy pogoda w okresie jesiennym, to 10oC - 20oC w dzień i 5oC - 12oC w nocy. NIewielka wilgotność powietrza sprzyja rozprzestraenianiu się zarodników. Przyjmuje się, że okres inkubacji choroby zależy od temperatury i wacha się od 5 dni przy temperaturze 15oC do kilku tygodni przy temperaturze 5oC. Sytuację uprawy mogą ratować deszcze i duża wilgotność powietrza wiosną i latem, co niesprzyja migracji zarodników i rozwojowi choroby.
Profilaktyka
- szybkie wykonanie podorywki i starannej orki, w celu zniszczenia resztek pożniwnych
- unikanie zbyt gęstego siewu i przenawożenia azotem
- termin siewu - możliwie nie najwcześniejszy
- unikanie sąsiedztwa innych plantacji pszenic ozimych i jarych
- właściwy płodozmian
- unikanie monokultur zbóż na konkretnych stanowiskach
- dobór odmian
- wczesne wykrywanie porażenia
- właściwe stosowanie środków ochrony roślin
- zaprawianie nasion
Zwalczanie mączniaka prawdziwego
- dwa lub trzy terminy stosowania fungicydów(podczas strzelania źdźbła i na początku kłoszenia)
- optymalna temperatura zabiegu - 12oC
- częsta zmiana substancji czynnych zapobiegająca uodparnianiu się patogenu na ŚÓR
- odpowiedni dobór dysz opryskiwacza
- stosowanie adiuwantów w cieczy użytkowej
