Sejm przyjął ustawę o wstrzymaniu sprzedaży ziemi

Posłowie zajęli się dziś rano przyjętą w nocy ze środy na czwartek przez Senat ustawą o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.

Senatorowie wprowadzili w sumie siedem poprawek, w tym tę dotyczącą działek o powierzchni mniejszej niż 0,3 hektara. Zgodnie z senacką poprawką grunty te będą wyłączone spod rygorów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Kolejna ważna poprawka dotyczyła dopuszczenia do przetargów młodych rolników, którzy uzyskali pomoc ze środków unijnych, pod warunkiem uzupełnienia kwalifikacji zawodowych.

Całość ustawy wraz z poprawkami poparło 58 senatorów, a za jej odrzuceniem opowiedziało się 38.

W bloku głosowań w czwartek posłowie przyjęli zaproponowane przez senatorów poprawki. Teraz ustawa trafi do podpisu prezydenta Andrzeja Dudy.

Rządowa ustawa  budzi kontrowersje, ponieważ - zdaniem wielu prawników - część zapisów może być niekonstytucyjna. Jednym z zapisów budzących szczególne emocje jest ten dotyczący Kościołów i związków wyznaniowych, które będą mogły nabywać i sprzedawać grunty rolne.

W specjalnym liście skierowanym do premier Beaty Szydło w lutym rzecznik  praw obywatelskich Adam Bodnar sugerował wprowadzenie szeregu ważnych poprawek.

"Zapowiadane zmiany w zasadniczy sposób wpłyną na prawa majątkowe setek tysięcy obywateli. (…) Nowe rozwiązania w ocenie RPO mogą stanowić zbyt głęboką ingerencję w prawa właścicieli i ewentualnych nabywców nieruchomości rolnych" - tłumaczył Adam Bodnar.

RPO przypomniał, że z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego prawa własności wynika, że prawodawca powinien zachować rozsądną proporcję między zastosowanymi środkami i celem, który ma być realizowany przy pomocy działań państwa, w tym prowadzących do odebrania prywatnego mienia.

"Ograniczając korzystanie z praw majątkowych należy ponadto wyważyć potrzeby interesu społecznego i wymagania dotyczące praw jednostki" - podkreślił rzecznik praw obywatelskich.

Zgodnie z ustawą, państwowa ziemia rolna będzie pozostawać w dyspozycji Agencji Nieruchomości Rolnych, a podstawowym sposobem jej zagospodarowania będą dzierżawy.

Ustawa ma na celu "zapobieżenie spekulacjom w obrocie ziemią" - zakłada wstrzymanie na pięć lat sprzedaży ziemi wchodzącej w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Zakaz ten nie obejmie m.in. nieruchomości przeznaczonych na cele inne niż rolne (np. parki technologiczne i przemysłowe, centra biznesowo-logistyczne, inwestycje transportowe, budownictwo mieszkaniowe), ujętych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

Zakaz nie będzie się też stosował do nieruchomości w granicach specjalnych stref ekonomicznych, domów, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych, garaży, ogródków przydomowych oraz nieruchomości rolnych o powierzchni do 2 ha.

Ustawa zakłada, że nabywcą ziemi rolnej może być jedynie rolnik indywidualny, czyli osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadająca kwalifikacje rolnicze, co najmniej od pięciu lat zamieszkała w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, oraz prowadząca przez ten okres osobiście to gospodarstwo.

Ustawa upoważnia ministra rolnictwa i rozwoju wsi do wydania  rozporządzenia, w którym określi sposób ustalania wysokości czynszu dzierżawnego w zależności od potencjału produkcyjnego przedmiotu dzierżawy, a w szczególności od rodzaju i klasy gruntów, miejsca położenia nieruchomości i wartości budynków.

Agencja Nieruchomości Rolnych będzie miała prawo pierwokupu ziemi. Poza zasadniczymi nabywcami nieruchomości rolnych, czyli rolnikami indywidualnymi, ziemie będą mogły nabyć  też osoby bliskie sprzedającemu, jednostki samorządu terytorialnego, Skarb Państwa oraz kościoły i związki wyznaniowe.

W przypadku innych podmiotów sprzedaż ziemi musi zostać potwierdzona zgodą prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych. Nabycie nieruchomości będzie trwale połączone z wymogiem osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz zakazem zbywania i wydzierżawiania zakupionej ziemi przez dziesięć lat.

Tylko w przypadkach losowych zgodę na sprzedaż ziemi przed upływem tego terminu będzie mógł wydać sąd. Ustawa ma wejść w życie 30 kwietnia br., ponieważ 1 maja kończy się 12-letnie moratorium na zakup polskiej ziemi przez cudzoziemców.