Podatek VAT drenuje domowe budżety. Najbiedniejsi tracą najwięcej
Według ekspertów, stawka VAT powinna być jedna i wynosić 15,5 proc. Fot. Krzysztof Zacharuk
4 mld zł rocznie przekażą dodatkowo do budżetu państwa gospodarstwa domowe z powodu utrzymania wyższych stawek VAT do 2016 roku. Tak wynika z raportu Centrum Analiz Ekonomicznych.
Najbardziej podatkiem obciążona jest grupa 10 proc. najbiedniejszych gospodarstw, które przez VAT oddają do państwowej kasy ponad 16 proc. dochodów.
- Reforma z 2011 roku oznacza dodatkowe obciążenie podatkiem VAT gospodarstw domowych w wysokości około 4,4 mld zł rocznie - wskazuje w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Biznes Michał Myck, dyrektor i członek zarządu Centrum Analiz Ekonomicznych. - To efekt utrzymania w listopadzie 2013 roku wyższych stawek w wysokości 8 i 23 proc. na lata 2014-2016.
Obowiązek odprowadzania VAT leży co prawda na przedsiębiorcach, ale to konsumenci ponoszą ostateczne koszta. W 2011 roku rząd podjął decyzję o tymczasowym podniesieniu stawki podstawowej VAT z 22 do 23 proc., a obniżonej z 7 do 8 proc. Wprowadzono ponadto stawkę 5 proc. na nieprzetworzoną żywność, w związku z wygaśnięciem okresów przejściowych w UE.
W wartościach bezwzględnych - jak wynika z raportu instytutu CenEA - zmiany w wysokości podatku VAT najbardziej dotknęły najbogatsze gospodarstwa domowe, dla których obciążenie wzrosło o 35,4 zł miesięcznie (w grupie najuboższej - o 7,6 zł). Porównując wzrosty do dochodów, widać jednak, że w najuboższej grupie gospodarstw podwyżka wynosiła 0,8 proc. dochodu do dyspozycji, a w najbogatszej 0,3 proc.
- Miesięcznie gospodarstwa domowe wydają przeciętnie 325 zł w ramach obciążenia VAT i względem całkowitych wydatków jest to średnia stawka w wysokości ok. 12,5 proc. Obciążenie podatkiem od towarów i usług różni się w zależności od wysokości dochodów gospodarstw domowych. Najwyższe dotyczy najbiedniejszych, gdzie odprowadzana stawka wynosi ok. 16,3 proc dochodu. Wśród najzamożniejszych to tylko około 7 proc. - wylicza Myck.
Zdaniem analityków CenEA na wysokość płaconego podatku VAT wpływ ma również struktura demograficzna gospodarstw. Wyższy podatek płacą wprawdzie te większe i posiadające dzieci, ale nie rośnie on wprost proporcjonalnie do liczby osób.
Według Mycka efektywnym rozwiązaniem byłaby jedna stawka podatku VAT. Z szacunków centrum wynika, że aby nie zwiększać całkowitego obciążenia gospodarstw musiałaby wynosić 15,5 proc. Gdyby jednak była wyższa, dodatkowe wpływy do budżetu mogłyby pokryć koszty ewentualnych ulg i świadczeń dla najbiedniejszej grupy.
