Historia OWiUR

Olimpiada w znaczeniu ogólnym, to forma konkursu przeznaczonego dla ludzi wyróżniających się określonymi umiejętnościami, sprawnościami lub wiedza. Jest to jednocześnie forma selekcji, a następnie kreowania mistrzostwa w danej dziedzinie. Idea olimpiad sięga starożytnej Hellady, ale we współczesnych nam czasach wyszła poza tradycyjny kanon współzawodnictwa w sprawności fizycznej i objęła również sprawność umysłową człowieka. Spełnia ona również bardzo istotną funkcję wychowawczą, jest bowiem ważnym czynnikiem pozytywnie motywującym do dodatkowego wysiłku, pracy nad doskonaleniem samego siebie oraz potrzeby samokształcenia. Genezy Idei olimpiad rolniczych należy szukać w konkursach wprowadzanych na przełomie dwudziestych i trzydziestych lat XX wieku do pracy zespołów przysposobienia rolniczego, w których konkursy uprawowe, hodowlane i ogrodnicze stanowiły bardzo ważną część składową wychowania zawodowego młodych rolników.
Pierwszą olimpiadę rolniczą pod nazwą „Olimpiada Wiedzy Rolniczej” zorganizowano w 1963 r. Ówczesny Zarząd Główny Związku Młodzieży wiejskiej z grupą działaczy oświaty rolniczej przygotowali i przeprowadził trójstopniowe eliminacje powiatowe, wojewódzkie i centralne w których wzięło łącznie udział około 40 tys. młodych rolników.

Pozytywna ocena społeczna Olimpiady Wiedzy Rolniczej, która przeznaczona była dla młodzieży z zasadniczym wykształceniem rolniczym, dała impuls do zorganizowania drugiej olimpiady, adresowanej do uczniów i absolwentów średnich szkół rolniczych. Tak zrodziła się idea Olimpiady Wiedzy i Umiejętności Rolniczych (OWiUR).

Pierwszą jej edycję przygotowano w 1976 r., eliminacje centralne przeprowadzono w roku 1977. Objęto nią 120 szkół z udziałem 13 tys. uczniów. W eliminacjach centralnych wzięło udział 97 olimpijczyków, którym wręczono 80 zaświadczeń uprawniających do podjęcia studiów w ośmiu uczelniach rolniczych. W pierwszej edycji młodzież startowała w dwu blokach tematycznych: produkcji roślinnej i produkcji zwierzęcej.

Drugą edycję Olimpiady wzbogacono o dwa kolejne bloki tematyczne tj. mechanizację rolnictwa oraz ogrodnictwo. W ten sposób Olimpiada stała się wieloprzedmiotową imprezą oświatową. Druga edycja olimpiady przebiegała pod nazwą turnieju, ponieważ ówczesny Minister Oświaty i Wychowania nie chciał zaakceptować jej jako olimpiady. Impreza rozszerzyła swój zakres oddziaływania, bowiem wzięło w niej udział 247 szkół z liczba około 17 tys. uczniów, a w eliminacjach okręgowych uczestniczyło 1209 laureatów eliminacji szkolnych.

W trzeciej edycji olimpiady w 1979r. zwiększała się nadali liczba szkół do 263, z 19 tys. uczestniczącej w niej młodzieży. Eliminacje organizowano tylko w trzech blokach tematycznych, to jest produkcji roślinnej, produkcji zwierzęcej oraz mechanizacji rolnictwa. Zakładano bowiem, że wyżej wymienione bloki, jako wiodące dla rolnictwa kierunki kształcenia wystąpią w każdej edycji olimpiady, natomiast czwarty blok tematyczny zmieniany będzie w każdym roku i obejmie takie dziedziny wiedzy jak: ogrodnictwo, melioracje wodne, łąkarstwo, ochronę roślin, ekonomikę rolnictwa itp. Jednak już w czwartej edycji wycofano się z taj koncepcji i wprowadzono ogrodnictwo, jako czwarty blok tematyczny olimpiady.

Czwarta edycja, zorganizowana w 1980r., przebiegała już pod oficjalną nazwą Olimpiady. Nowy Minister Oświaty i Wychowania, życzliwy rozwojowi oświaty rolniczej, zarządzeniem z dnia 12 listopada 1979r. zatwierdził Olimpiadę Wiedzy i Umiejętności Rolniczych, wprowadzając ją do wykazu olimpiad szkolnych. Olimpiada mogła już być oficjalnie organizowana przez szkoły oraz dotowana z funduszu Ministerstwa. W 1980r. Olimpiada objęła już niemal wszystkie szkoły rolnicze (ok. 270), studia policealna kształcące w dziedzinach których uczniowie osiągnęli wiedzę zawodową na poziomie wymaganym od techników rolnictwa.

W kolejnej, piątej, edycji wzięło udział mniej uczniów, bo około 20 tys. mimo, że dla Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach utworzono w 1981r. dziewiąty okręg, obejmujący początkowo ówczesne województwa łomżyńskie, ostrołęckie i siedleckie, następnie powiększono go o dwa kolejne: bialsko-podlaskie i białostockie. Podczas tej edycji podniesiono również stopień wymagań wobec olimpijczyków, zwiększając liczbę pytań w teście z 30 do 45.

Dwunasta edycja Olimpiady przebiegała już w 5 blokach tematycznych. W 1988r. postanowiono uwzględnić kilkuletnie starania techników wodno-melioracyjnych i obok dotychczasowych czterech bloków wprowadzić na stałe piąty, przeznaczony dla uczniów tychże szkół. Dokonano nowego podziału okręgów, przyjmując założenie, że wszystkie uczelnie powinny rekrutować olimpijczyków ze zbliżonej do siebie liczby województw oraz zbliżonej liczby średnich szkół rolniczych (Rys. 1).

Legenda:
• – siedziba uczelni i OKO
— – granice okręgu
22 – liczba szkół rolniczych w okręgu

Rysunek 1. Okręgi rekrutacyjne OWiUR

Dla olimpijczyków startujących w bloku Melioracje wodne ze względu na niezbyt dużą liczbę szkół (17), postanowiono przyjąć inny podział okręgów. Dla woj. wschodnich utworzono okręg w Warszawie, a dla zachodnich w Poznaniu. Eliminacje centralne organizowane były kolejno w poszczególnych uczelniach łącznie z innymi blokami tematycznymi. W eliminacjach szkolnych dwunastej edycji wzięło udział 19 tys. młodzieży. Na eliminacje centralne, które odbyły się w ART w Olsztynie przybyło 187 laureatów z okręgów, z czego 115 otrzymało indeksy wyższej uczelni, w tej liczbie po raz pierwszy 4 meliorantów.

Ze względu na rosnące zainteresowanie uczniów i nauczycieli Olimpiada poszerzyła swój zakres tematyczny. Od 1997 roku uruchomiono Blok Żywienie Człowieka, od 1998 roku – Blok Agrobiznes, w 2003 roku Blok Leśnictwo, a od 35 edycji OWiUR do bloków tematycznych realizowanych w Olimpiadzie dołączył blok Architektura Krajobrazu, który na stałe zagościł w tej imprezie.

Olimpiada Wiedzy i Umiejętności Rolniczych skierowana jest do młodzieży klas przedmaturalnej i maturalnej średnich szkół mających związek z szeroko rozumianym zagospodarowaniem obszarów wiejskich. Realizowana jest obecnie w dziewięciu blokach tematycznych tj.: produkcji roślinnej, produkcji zwierzęcej, mechanizacji rolnictwa, ogrodnictwa, agrobiznesu, żywienia człowieka i gospodarstwa domowego, ochrony i inżynierii środowiska, leśnictwa oraz architektury krajobrazu. Olimpiada odbywa się w trzech etapach: szkolnym, okręgowym i centralnym. Na etapie szkolnym udział bierze ponad 20.000 uczniów, z około 360 szkół. Do etapu okręgowego wyłonionych jest około 1.500 uczniów, a do etapu centralnego przechodzi 210-220 uczniów. Od początku istnienia Olimpiady wzięło w niej udział około 800.000 uczestników z około 400 szkół.

Jest to impreza wpisana do rejestru olimpiad przedmiotowych Ministerstwa Edukacji Narodowej i przez ten resort nadzorowana. Chcemy promować młodzież pochodzącą z obszarów małomiasteczkowych i wiejskich, a mającą styczność z szeroko rozumianą produkcją rolniczą, leśną i żywnościową oraz ochroną środowiska, w osiągnięciu statusu zawodowego.

Organizatorem Olimpiady jest Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach działający w porozumieniu z Ministerstwem Edukacji Narodowej, Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministerstwem Środowiska.

Współorganizatorami są:
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy,
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie,
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie,
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, wydziały rolnictwa i infrastruktury technicznej urzędów wojewódzkich, instytucje, stowarzyszenia i fundacje, których działalność związana jest z rolnictwem jako działem gospodarki narodowej, samorządy terytorialne, w tym zwłaszcza Urzędy Marszałkowskie, Starostwa Powiatowe, oraz Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Z perspektywy minionych lat można wyrazić opinię, że Olimpiada stała się formę oświaty akceptowana nie tylko przez nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych i wyższych, którzy aktywnie uczestniczą w jej organizowaniu, ale przede wszystkim przez młodzież, która widzi w niej szanse zdobycia indeksu wyższej uczelni, i możliwość pogłębiania wiedzy teoretycznej i praktycznej.