Kontrolerzy o zarządzaniu składkami rolników: to fundusz marnotrawny
Zarządzanie składkami rolników w ocenie NIK mocno kuleje. Foto_Dariusz Kucman
Zmarnotrawienie na nieefektywne i nielegalne inwestycje milionów złotych, prowadzenie działalności gospodarczej z milionowymi stratami, udzielanie bez podstawy prawnej ogromnych dotacji - wytyka NIK zarządzającym Funduszem Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników (FSUSR).
Najwyższa Izba Kontroli wzięła pod lupę FSUSR i 13 podmiotów realizujących projekty dotowane z jego środków. W jednej z dotowanych organizacji nie udało się ponadto zakończyć kontroli, bowiem w ocenie Izby ją utrudniano.
Kiepskie drogi lokalne ograniczają rozwój wsi. NIK podaje wnioski
Najwyższa Izba Kontroli zwraca uwagę na brak ogólnokrajowych, szczegółowych danych dotyczących stanu technicznego dróg lokalnych. Nie pozwala to oszacować potrzeb w zakresie ich modernizacji i budowy. Dane mają jedynie...
NIK podkreśla, że Fundusz ma charakter samofinansujący. Z obowiązkowych składek rolniczych finansowane są świadczenia z ubezpieczenia społecznego, a obsługę ubezpieczenia prowadzi Kasa Rolniczego Ubezpieczenia (KRUS) w zamian za odpisy z FSURS.
Ewentualna nadwyżka środków FSUSR może być natomiast przeznaczona na zwiększenie świadczeń lub realizację innych ściśle określonych celów. Kapitał własny Funduszu wzrósł z prawie 636 mln zł na początku 2017 r. do 881 mln zł na koniec 2020 r. Wynikało to głównie z nadwyżki zebranych składek nad wypłaconymi świadczeniami, która w latach 2017-2020 wyniosła łącznie prawie 712 mln zł.
"Majątek FSUSR zwiększał się kosztem ubezpieczonych rolników, składki nie malały, a niskie świadczenia nie rosły. Przykładowo, ok. 60 proc. wypłacanych z FSUSR świadczeń dotyczyło zasiłków chorobowych. Do końca 2021 r. zasiłek przysługiwał w wysokości 10 zł za jeden dzień niezdolności do pracy, od 30 do 180 dnia choroby. Wypłacone świadczenia zmniejszyły się stosunku do przypisanej składki z 78,5 proc. w 2017 r., do 57,9 proc. w 2020 r." - wskazuje NIK.
Badania żywności "zbadane" przez NIK. Potrzeba zmian w systemie laboratoriów
W ocenie Najwyższej Izby Kontroli laboratoria państwowych inspekcji zajmujących się urzędową kontrolą żywności i ochrony środowiska nie były dobrze wykorzystywane. Działały osobno na rzecz poszczególnych inspekcji, mimo że zakresy ich...
Kontrolerzy przekonują, że majątek Funduszu Składkowego był wykorzystywany m.in. do nielegalnych i niegospodarnych inwestycji. Na przykład w trybie bezprzetargowym zakupiono 19 grudnia 2016 r. nieruchomość w Supraślu za prawie 9 mln zł. W latach 2017-2020 na jej utrzymanie poszło 2 mln zł, a przychód z czynszu wyniósł zaledwie 117 tys. zł netto. Takie zakupy udziałów i nieruchomości w ocenie Izby naruszały Konstytucję i były niezgodne z ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników.
"Posiadane udziały nie przynosiły dochodu, a niewłaściwe zarządzanie posiadanymi przez Fundusz nieruchomościami przyczyniło się do rosnących strat ponoszonych z działalności gospodarczej (…) Według rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych (w okresie objętym kontrolą) Fundusz wykazał ponad 8 mln zł strat, z czego ponad 4,5 mln zł przypadło na 2020 r." - zaznacza NIK.
Poza finansowaniem świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego, największe wydatki Fundusz Składkowy ponosił na wspieranie podmiotów działających na rzecz rolników i członków ich rodzin.
Gospodarowanie państwową ziemią pod lupą NIK. Wyjdą "kwiatki"?
Czy KOWR prawidłowo realizował zasady dzierżawy i sprzedaży państwowej ziemi? - na to pytanie w tym roku chce znaleźć odpowiedź Najwyższa Izba Kontroli. Przyjrzy się też m.in. spółkom hodowli roślin, informatyzacji ARiMR czy zwalczaniu ASF....
W latach 2017-2020 wykorzystano na to prawie 103 mln zł. Przy czym - jak zaznacza Izba - do końca 2018 r. Fundusz nie miał prawa udzielać dotacji innym podmiotom. Niemniej robił to od dziesięcioleci i tylko w latach 2017-2018 udzielił nielegalnie dotacji na sumę 49,7 mln zł, głównie organizacjom zawodowym rolników.
Dodatkowo kontrolerzy na licznych przykładach wytknęli brak oceny efektywności dotowanych przez Fundusz zadań.
Jednym z efektów kontroli było skierowanie do prokuratur czterech zawiadomień o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez osoby kierujące organizacjami korzystającymi z dotacji FSUSR. Dotyczyły niezamykania ksiąg rachunkowych na dzień kończący rok obrotowy, w całym kontrolowanym okresie lub w poszczególnych latach, zawarcia w sprawozdaniach finansowych za lata 2017-2020 nierzetelnych danych oraz prowadzenie w 2019 r. ksiąg rachunkowych niezgodnie z ustawą.
Kontrolerzy skierowali ponadto wnioski o podjęcie działań do następujących organów zwierzchnich Funduszu Składkowego:
- ministra rolnictwa i rozwoju wsi o rozważenie przywrócenia zlikwidowanych przepisów ustalających limit kapitałów własnych w dyspozycji FSUSR, powyżej którego środki powinny być przeznaczane na zwiększenie świadczeń lub zmniejszenie składek ubezpieczeniowych
- Rady Nadzorczej FSUSR - o zwiększenie nadzoru sprawowanego nad Funduszem Składkowym
NIK skierowała też 14 wniosków do Zarządu FSUSR w wystąpieniach pokontrolnych i aż 31 wniosków do podmiotów otrzymujących dotacje z FSUSR. W całości z raportem Izby można zapoznać się tutaj.
- Rolnictwo bez tajemnic. Zamów prenumeratę miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny" już dziś
