Funkcje próchnicy w glebie
Próchnica odgrywa zasadniczą rolę w gospodarce rolnej, ponieważ zawiera ważne dla roślin składniki odżywcze, tj: azot, magnez, wapń, fosfor i inne.
Składniki te, w miarę tworzenia się próchnicy i mineralizacji materii organicznej, stają się stopniowo dostępne dla roślin.
Podstawowym składnikiem gleby decydującym o jej żyzności jest materia organiczna. W skład materii wchodzi różnorodny materiał organiczny, m.in.: resztki roślinne (liście, korzenie), organizmy żywe oraz humus czyli próchnica, która stanowi około 85 proc. całej substancji organicznej gleby, z tego powodu przyjmuje się, że pojęcie materii organicznej jest synonimem próchnicy.
5 grudnia - Światowy Dzień Gleby
Próchnica bierze udział w procesie tworzenia struktury gruzełkowatej gleby. Działa jako lepiszcze strukturotwórcze, powodując sklejanie elementarnych cząstek w większe cząsteczki. Struktura gruzełkowata gleby zapewnia sprawność warstwy ornej czyli stwarza korzystne warunki do kiełkowania nasion i prawidłowego rozwoju systemu korzeniowego roślin.
Struktura gruzełkowata gwarantuje dobrą aerację, tworzy optymalne warunki do retencji wody. Zapewnia sprawne odprowadzenie nadmiary wody, czyli drenaż. Struktura gruzełkowata sprzyja również szybkiemu ogrzewaniu się gleby wiosną oraz zmniejsza podatność gleby na zjawiska niekorzystne tj. erozję i ugniatanie.
Trwała struktura gruzełkowata warunkuje powstawanie i utrzymanie przez odpowiednio długi czas wysokiej sprawności roli oraz zapobiega powstawaniu skorupy glebowej. Aby zwiększyć zawartość próchnicy w glebie jednym sposobem w praktyce rolniczej jest systematyczne wprowadzenie resztek roślinnych do gleby.
Zawartość próchnicy w glebie daje możliwość kontroli szybkości procesów wietrzenia skały macierzystej. Decyduje o wiązaniu węgla, retencji wody w glebie. Próchnica umożliwia uwalnianie i retencję składników mineralnych w glebie. Przede wszystkim zawartość próchnicy poprawia warunki wzrostu korzeni, zmniejsza oporność mechaniczną gleby (mniejsze koszty na uprawę roli), pozwala na kontrolę aktywności patogenów oraz umożliwia wiązanie związków toksycznych tj. pierwiastków i związków organicznych.
Przechowywanie obornika na gruncie
Podstawowym i długoterminowym celem rolnika jest utrzymanie zawartości próchnicy w glebie na poziomie zapewniającym sprawną realizację jej funkcji w całym zakresie potencjału produkcyjnego, jak i środowiskowego.
Aktualna zawartość materii organicznej w glebie jest wynikiem równowagi procesów prowadzących do jej nagromadzania i rozkładu. Procesy te mają charakter mikrobiologiczny, aczkolwiek duży wpływ ma również: dobór roślin w zmianowaniu, plony, zagospodarowanie plonu ubocznego (słomy) oraz sposób gospodarowania stosowany przez rolnika. Oddziaływanie rolnika na zawartość glebowej substancji organicznej uwzględniane w bilansie zależy od rodzaju uprawianych roślin oraz stosowanych nawozów organicznych.
Bilans substancji organicznej w glebie zwiększają rośliny: bobowate (lucerna, koniczyna, grochy, wyki, bobik), mieszanki traw z roślinami bobowatymi, mieszanki zbóż z roślinami bobowatymi.
Zaś roślinami zmniejszającymi są: zboża, kukurydza, warzywa liściaste i korzeniowe, okopowe (bez obornika), oleiste.
Bilans materii organicznej sporządza się na podstawie współczynników reprodukcji i degradacji glebowej materii organicznej. Współczynnik reprodukcji oznacza ilość ton materii organicznej, o jaką gleba zostaje wzbogacona w ciągu roku na 1 ha użytków rolnych. Współczynnik degradacji oznacza ilość ton materii organicznej, o jaką gleba zostaje zubożona w ciągu roku na 1 ha użytków rolnych. Współczynniki te różnią się w zależności od gleb, od rodzaju upraw oraz stosowania nawozów naturalnych i organicznych.
- Krok po kroku w zakresie doboru odmian, nawożenia i ochrony. Zamów prenumeratę miesięcznika "Nowoczesna Uprawa" już teraz
