Odmiany soi przetestowane przez COBORU

Poleć
Udostępnij
Autor tekstu: mgr inż. Agnieszka Osiecka COBORU w Słupi Wielkiej | redakcja@agropolska.pl
02-04-2021,10:30 Aktualizacja: 02-04-2021,11:11
A A A
Dotychczas nie udało się upowszechnić uprawy soi w Polsce, ale od kilku lat obserwuje się wzrost zainteresowania tym gatunkiem, szczególnie na południu kraju. Jednym z kluczowych jest wybór odpowiedniej odmiany, bo o tym, czy i jak soja będzie plonować, decyduje między innymi długość wegetacji. 
 
Aktualnie, w dobie obserwowanych zmian klimatycznych i potrzeby poprawy jakości zbyt uproszczonych płodozmianów, producenci rolni coraz częściej poszukują informacji na temat uprawy soi w naszym kraju. Podejmowane są wielorakie działania dotyczące wsparcia branży rolnej, uwzględniające popularyzację uprawy soi, głównie z powodu dążenia do poprawy samozaopatrzenia w białko, jak i rozwoju produkcji rolnej w oparciu o konwencjonalne zasady gospodarowania - bez GMO - zgodnie z oczekiwaniami społecznymi.
 
pełnotłuste ziarno soi, soja, nasiona soi, rzepak, pasze rzepakowe, śruta rzepakowa, ekstruzja, warchlaki, tuczniki

Nasiona soi i rzepak to dobre pasze dla świń

Nasiona soi charakteryzują się dużą zawartością białka oraz tłuszczu, podobnie jak śruta rzepakowa. Obie te pasze, najlepiej poddane procesowi ekstruzji, mogą być z powodzeniem wykorzystywane w żywieniu świń. Nasiona soi oprócz wysokiej...
Inicjatywa białkowa COBORU
 
Działania Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) w ramach tzw. Inicjatywy Białkowej rozpoczęto w 2017 r. Skupiają się one zarówno na testowaniu odmian soi, jak i na sprawdzaniu możliwości uprawy tego gatunku w różnych rejonach Polski. 
 
Soja jest rośliną ciepłolubną, dnia krótkiego, dlatego wymaga przystosowania rytmu rozwojowego do przebiegu wegetacji w klimacie umiarkowanym przejściowym. Dane literaturowe szczegółowo wskazują regiony o najkorzystniejszych warunkach do jej uprawy - województwa Polski południowej. Wiadomo też, że tylko niektóre odmiany, charakteryzujące się krótkim okresem wegetacji, będą się do tej uprawy nadawać. 
 
Obecnie dąży się do zweryfikowania dotychczasowej wiedzy, ale sprawdzenie przydatności soi do uprawy w całej Polsce wiąże się z potrzebą realizacji dużej liczby doświadczeń, których celem jest badanie wartości gospodarczej odmian (WGO) z możliwie jak największą liczbą odmian. 
 
Działania firm zagranicznych
 
powschodowe odchwaszczanie soi, Corum 502,4 SL, odchwaszczanie soi, chwasty prosowate, graminicydy,

Powschodowe odchwaszczanie soi

Soja, jako roślina uprawiana w szerokich międzyrzędziach jest szczególnie narażona na zachwaszczenie, zwłaszcza w początkowym okresie wzrostu. Większość środków zwalczających chwasty dwuliścienne można stosować tylko bezpośrednio po...
Wraz ze wzrostem zainteresowania rolników uprawą soi, zwłaszcza tych gospodarujących na Opolszczyźnie, zaobserwowano ożywienie w działaniach przedstawicieli zagranicznych firm hodowlanych. Firmy działające już wcześniej w branży nasiennej na terenie Polski, zaproponowały rolnikom do uprawy odmiany soi, które miały w swojej ówczesnej ofercie - austriackie, niemieckie, francuskie, czeskie, czy szwajcarskie. Pojawiły się także podmioty oferujące odmiany nawet z Kanady czy Ukrainy.
 
Niewiele polskich odmian
 
Prace hodowlane nad soją w polskich hodowlach w tym okresie były mocno ograniczone. W Krajowym rejestrze (KR) nie było już tych form, które stanowiły dorobek prac polskich naukowców z lat 80. i 90. XX w., a nowe odmiany do badań urzędowych zgłaszano bardzo rzadko. 
 
Znikome zainteresowanie zakupem nasion nie generowało żadnych zysków, dlatego prace polskiej hodowli twórczej w tym zakresie sukcesywnie ograniczano. Obecnie zarówno w badaniach urzędowych na cele rejestracji, jak i w doświadczeniach porejestrowych (PDO) uczestniczą głównie odmiany zagraniczne, które także stanowią przewagę w KR. Mimo, że liczba polskich odmian w KR jest mała i nie należą one do najnowszych, stanowią wzorzec wczesności dla pozostałych. Bowiem w przeszłości dokonywano ostrej selekcji, by polskie odmiany cechowały się krótkim okresem wegetacji. Gwarantowało to ich przydatność do uprawy w Polsce. 
 
soja, rośliny, niebo, Sahryń

Soja lubi fosfor i potas

Wśród rolników rośnie zainteresowanie uprawą soi. Wśród zabiegów agrotechnicznych, które mają duży wpływ na plonowanie soi, a tym samym na jej opłacalność, jest prawidłowe nawożenie mineralne. Szacuje się, że soja...
Z PDO do LOZ
 
Aktualnie przyjęty dla soi system badań pozwala na testowanie w doświadczeniach PDO dużej liczby odmian zarówno z KR, jak i ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA). Wynika to z konieczności sprawdzenia odmian oferowanych na krajowym runku nasiennym, głównie pod względem długości okresu wegetacji. 
 
Obecnie w obrocie nasiennym pojawia się coraz więcej odmian soi. Corocznie do kwalifikacji plantacji nasiennych zgłaszanych jest ok. 30, a ich rotacja jest duża. Niewiadomą jest natomiast reakcja odmian soi co do długości wegetacji, gdy znajdą się w uprawie w naszych szerokościach geograficznych. Mimo, że w momencie zgłoszenia do badań zawsze określane są jako formy wczesne, dotychczasowe doświadczenia pokazują, iż odmiany są mocno zróżnicowane pod tym względem, w związku z czym ich dopasowanie do uprawy w Polsce, a co więcej w poszczególnych rejonach, jest kluczowe. 
 
Porejestrowe doświadczalnictwo odmianowe jest punktem wyjściowym do tworzenia list odmian zalecanych (LOZ), które w przypadku soi w bardzo krótkim czasie stały się powszechne. Spośród całego zestawu odmian na LOZ trafiają te, które uzyskały najlepsze wyniki w konkretnym rejonie. Ta weryfikacja łączy w sobie zarówno możliwości uprawy tego szczególnego gatunku, głównie na podstawie długości wegetacji, jak i przydatność konkretnych odmian, które dojrzewają we właściwym czasie, a dodatkowo dobrze plonują.
 
soja, inicjatywa białkowa COBORU, COBORU, PDO soja, odmiany soi, plonowanie soi

Soja w centrum uwagi

Rozpoczęta w 2017 roku Inicjatywa Białkowa COBORU koncentruje się na działaniach związanych ze wsparciem poprawy bilansu paszowego w kraju, w oparciu o wykorzystanie roślin bobowatych grubonasiennych i soi. Dzięki tej inicjatywie odmiany soi...
Dopasowane do klimatu
 
Testowanie odmian soi przypadało w latach o wyraźnie odmiennym przebiegu pogody. Rok 2017 był dla niej korzystny, zwłaszcza ze względu na dobry rozkład opadów, ale także optymalne temperatury. Jednak w rejonach Polski północnej, pojedyncze odmiany nie zostały zebrane, ze względu na nieosiągnięcie dojrzałości żniwnej. 
 
W dwóch kolejnych sezonach wegetacyjnych (2018 i 2019) było sucho i bardzo ciepło, dzięki czemu nie odnotowano większych trudności z dojrzewaniem. W2018 r. mimo, że występowały znaczące niedobory wilgoci, soja wykorzystała lipcowe opady, dlatego średnie plony utrzymały się na poziomie podobnym do 2017 r. Sezon wegetacji 2019 był podobny do 2018 r. pod względem przebiegu pogody, ale poprawa warunków wilgotnościowych nastąpiła zbyt późno, stąd średnie plony były wyraźnie niższe w stosunku do dwóch wcześniejszych lat. 
 
W sezonie wegetacyjnym 2020 udało się z dobrym skutkiem przetestować przydatność odmian do uprawy z uwagi na długość wegetacji. Uzyskane wyniki dowodzą, jak ważna jest uprawa odmian soi dostosowanych do naszego klimatu, ze zdefiniowaną długością okresu wegetacyjnego na podstawie doświadczeń przeprowadzonych w kraju. 
 
rośliny białkowe, polskie białko paszowe, drób, trzoda chlewna, bydło mleczne, bydło mięsne, soja, uprawa soi, pH gleby

Soję siejemy gdy gleba się ogrzeje

Soja jest rośliną ciepłolubną, dlatego wysiewa się ją dość późno, kiedy gleba ogrzeje się do około 10 stopni Celsjusza tj. w trzeciej dekadzie kwietnia lub na początku maja. Soja lubi żyzne gleby, ale także utrzymane w dobrej kulturze. Nie...
Niedobory opadów na początku wegetacji nie miały zdecydowanego wpływu na stan roślin, ale niekorzystnie zadziałał długi okres chłodów majowych. W lipcu w wielu rejonach Polski często padało i nie było tak gorąco jak w latach wcześniejszych. Kwitnienie roślin generalnie trwało bardzo długo, a w dalszych fazach wyraźnie zaznaczyły się różnice długości okresu wegetacji między testowanymi odmianami. 
 
Zbiory przypadały później niż we wcześniejszych sezonach i były mocno rozciągnięte w czasie. Dotychczasowe wyniki wieloletnie wskazują, że odmiany najwcześniejsze kończą wegetację po około 130 dniach od siewu, a odmiany o średniej długości wegetacji po około 135 dniach. 
 
Odmiany późne wymagają około 140 dni, a bardzo późne, których uprawa w niektórych rejonach kraju jest ryzykowna, co najmniej 145 dni, a nawet więcej. Wyniki z 2020 r., kiedy wegetacja była znacznie dłuższa, będą miały wpływ na dane wieloletnie odnośnie wczesności odmian, ale są one odzwierciedleniem takiego przebiegu pogody, który w warunkach Polski nie jest odosobniony. Nie bez znaczenia jest także fakt, że w niektórych lokalizacjach cześć odmian w ogóle nie nadawała się do zbioru, albo zebrane nasiona miały bardzo dużą wilgotność. 
 

Tabela 1. Plon nasion odmian soi w rejonach i długość okresu wegetacji (lata zbioru 2020 i 2019)

Odmiany

2020 r.

2019 r.

% wzorca

Siew-dojrz. żniwna

% wzorca

średnio

w rejonach**

średnio

w rejonach**

PN

CN

PD

PN

CN

PD

Wzorzec

31,3

24,2

29,2

38,4

liczba dni

26,8

23,4

23,3

32,6

Bardzo wczesne i wczesne

 

Adessa*

 

100

100

98

101

139

95

103

96

91

Ambella

CCA

91

95

91

89

133

86

99

84

83

Erica*

 

91

96

93

88

137

86

94

87

82

Mayrika

CCA

90

88

90

92

143

97

98

101

93

Antigua*

 

89

86

88

92

142

92

95

94

89

Średnio wczesne i średnio późne

 

Obelix

CCA

112

125

112

106

146

103

109

103

102

Nessie PZO

CCA

110

123

113

103

148

Sirelia

CCA

108

123

112

98

149

107

104

110

107

Abelina*

 

105

112

103

104

144

105

105

109

102

SG Anser

CCA

102

103

101

101

146

94

101

91

94

Mavka*

 

88

74

91

92

148

Późne

 

Amiata

CCA

120

123

122

117

150

Achillea

CCA

112

85

117

118

157

105

96

107

108

Albiensis

CCA

111

93

112

118

156

108

99

107

112

ES Comandor *

 

110

109

109

110

151

108

108

106

108

Brunensis

CCA

107

105

106

109

152

97

84

98

100

Acardia

CCA

107

90

105

115

155

119

116

119

120

ES Governor*

 

105

85

109

110

155

103R

100 R

97 R

106 R

Aurelina*

 

105

97

109

105

151

101

97

97

105

Viola*

 

102

86

107

104

154

107

108

106

107

Regina*

 

102

85

107

104

154

99

97

98

101

Moravians

CCA

99

102

93

103

152

99

96

97

101

Aligator*

 

98

77

105

100

151

95

102

92

96

Favorit

CCA

94

83

95

97

155

Bardzo późne

 

Kofu

CCA

110

81

120

112

158

115

106

121

113

Tertia

CCA

108

63

108

125

162

115

111

111

119

Bettina

CCA

107

93

109

111

158

112

103

111

115

Naya

CCA

100

58

105

112

161

107

88

108

111

RGT Salsa

CCA

100

76

99

111

157

RGT Sphinxa

CCA

99

62

108

105

158

Petrina*

 

88

47

97

97

158

107

103

107

109

Pompei

CCA

77

51

79

85

170

NS Mercury

CCA

76

49

75

89

170

Kapral

CCA

75

48

67

94

171

* - odmiana z Krajowego rejestru (KR), CCA- odmiana ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin uprawnych

** PN – rejon Polski północnej, CN – rejon Polski centralnej, PD – rejon Polski południowej

R – wyniki doświadczeń rejestrowych

Wzorzec stanowi średnia z wybranych odmian z KR

 

Tabela 2. Plonowanie i cechy rolniczo-użytkowe odmian soi (zbiór 2020)

Odmiany

Plon

nasion

Zawartość

Choroby

Wysokość

Masa 1000 nasion

Wyleganie

białka ogólnego

tłuszczu surowego

włókna surowego

bakteryjna plamistość

septorioza

baktetyjna ospowatość

roślin

osadzenia najniższych strąków

 

 

dt/ha

% s.m.

skala 9º

cm

g

skala 9º

Wzorzec

wartości rzeczywiste

Bardzo wczesne i wczesne

Adessa

31,2

38,6

22,9

9,1

7,7

7,3

7,9

84

9

179

7,9

Ambella

28,4

37,9

23,5

9,3

7,3

7,6

7,8

78

9

179

7,9

Erica

28,6

38,8

21,8

8,4

7,4

7,4

7,6

89

10

178

7,4

Mayrika

28,3

38,1

22,1

8,8

7,2

7,7

7,2

94

12

162

6,2

Antigua

28,0

38,2

22,1

7,7

8,1

7,7

7,9

88

10

202

8,3

Średnio wczesne i średnio późne

Obelix

35,0

38,6

22,4

8,5

7,3

7,6

7,9

93

12

224

7,2

Nessie PZO

34,6

39,2

21,6

7,5

7,4

8,1

7,9

93

12

191

7,1

Sirelia

33,8

38,3

22,9

8,4

7,0

8,1

7,7

91

11

212

7,0

Abelina

32,9

39,0

22,5

7,8

7,0

7,3

7,7

100

12

178

6,9

SG Anser

31,9

37,4

23,1

8,3

7,5

7,6

7,7

100

13

213

7,3

Mavka

27,6

38,2

22,5

8,5

7,6

7,8

7,4

97

12

193

6,3

Późne

Amiata

37,6

39,5

21,4

7,3

7,3

8,2

7,6

90

12

199

7,8

Achillea

35,0

39,9

22,0

7,4

7,7

7,7

7,9

81

11

222

7,9

Albiensis

34,8

38,8

21,8

7,6

8,0

8,1

8,1

95

12

242

7,6

ES Comandor

34,4

39,1

21,3

7,7

7,4

7,7

8,5

93

12

206

7,1

Brunensis

33,5

39,4

21,2

8,2

7,7

7,5

7,9

95

11

205

7,4

Acardia

33,4

36,2

23,2

7,8

7,7

7,9

7,4

89

12

199

7,7

ES Governor

32,9

39,2

22,2

7,6

7,5

7,7

7,6

83

10

200

7,7

Aurelina

32,9

40,8

22,1

7,8

7,7

7,7

8,2

88

11

210

7,8

Viola

32,0

39,5

21,9

8,1

7,9

7,7

8,1

90

10

187

7,3

Regina

31,9

40,8

21,1

6,9

7,1

7,7

7,7

89

10

220

7,3

Moravians

31,0

40,1

21,3

7,9

7,6

8,1

7,7

93

11

211

7,6

Aligator *

30,7

37,1

23,3

8,1

7,3

7,9

7,8

89

11

207

7,9

Favorit

29,4

40,3

21,0

7,7

7,7

7,8

7,9

93

11

201

7,1

Bardzo późne

Kofu

34,4

36,6

22,5

7,4

7,4

7,6

8,0

92

11

210

7,5

Tertia

33,7

38,6

22,1

7,6

7,8

8,1

8,2

88

12

222

7,8

Bettina

33,6

36,4

23,0

7,9

7,6

7,8

7,8

87

12

207

7,9

Naya

31,3

38,7

22,6

8,3

7,3

8,1

7,8

80

10

231

8,2

RGT Salsa

31,3

39,8

21,7

8,0

7,3

7,4

8,0

95

12

203

6,6

RGT Sphinxa

30,9

40,5

21,1

7,0

7,6

8,1

8,2

83

10

219

8,2

Petrina

27,7

38,0

22,4

8,5

7,2

7,4

8,0

89

11

193

7,1

Pompei

24,1

38,5

21,3

7,8

7,9

8,1

7,9

93

13

194

7,0

NS Mercury

23,9

37,8

20,3

7,3

7,9

8,2

8,1

93

14

186

7,2

Kapral

23,6

38,1

21,8

7,3

8,1

8,0

8,3

91

13

214

7,6

  •  Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 3-2021 - ZAPRENUMERUJ

 

 

Poleć
Udostępnij
W chwili obecnej nie dysponujemy żadnymi aktualnościami.