Raport: ostatnie dziesięciolecia to najlepszy okres w historii polskiej wsi
Ostatnie dziesięciolecia to najlepszy okres w historii polskiej wsi. Na poprawę sytuacji ludności wiejskiej istotny wpływ miała akcesja do UE. Dzięki temu zwiększyły się dochody rolników i zmniejszył się dysparytet dochodów i warunków życia ludności wiejskiej i miejskiej - wynika z raportu "Polska wieś 2024. Raport o stanie wsi".
Prezentacja raportu wydawanego od 2000 r. przez Fundację na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, odbyła się z w minioną środę. Jest to 13. edycja tego wydawnictwa, raport ukazuje się systematycznie co dwa lata. W raportach ukazywane są przemiany na polskiej wsi w wielu aspektach: społecznym, technicznym, technologicznym oraz jakościowym. Tematem wiodącym całego raportu z 2024 r. jest 20-lecie członkostwa Polski w UE.
20 lat w UE. Na polską wieś trafiło 78 mld euro
Jak piszą Józef Zegar i Barbara Chmielewska, wieś staje się pożądanym miejscem do życia. Udział ludności rezydującej na wsi zwiększył się pomiędzy latami 2002-2021 z 38,5 proc. do 40,1 proc.
Od 2000 roku zauważalna jest zmiana w bilansie migracji między miastem a wsią, przyrost mieszkańców występuje w 1/3 gmin w Polsce, ale w aż 2/3 gmin notuje się ubytek ludności wiejskiej. Proces "demograficznego zwijania się" obszarów wiejskich i małych miast jest szczególnie widoczny na peryferiach Polski centralnej i wschodniej oraz na obszarach popegeerowskich.
Jak wskazuje raport, poparcie ogółu obywateli dla członkostwa w UE jest stałe i z biegiem czasu wzrastało. Polacy doceniają korzyści i dostrzegają plusy uczestniczenia w UE. W większości popierają wzrost integracji.
Według Agnieszki Baer-Nawrockiej i Walentego Poczty, nadal mamy bardzo wysoki wskaźnik zatrudnienia w rolnictwie, wynoszący w 2021 r. 9,8 proc., ale spadek jest znaczący w porównaniu do 2004 r., kiedy to rolnictwem trudniło się 15,6 proc. ogółu pracujących. W większości krajów Unii wskaźnik ten zawiera się w przedziale 1–3 proc.
Średnia wielkość gospodarstwa w 2020 r. - to tylko 11,3 ha. W Niemczech czy we Francji ta średnia jest sześciokrotnie większa. Wskaźniki te są częściowo wypaczone przez brak uwzględnienia w danych statystycznych nieformalnych dzierżaw, co oznacza, że faktyczna średnia wielkość gospodarstwa towarowego jest znacznie większa - zaznaczają autorzy raportu.
Socjolożka wsi: organizacji rolniczych jest za dużo. W efekcie rolnicy nie mają skutecznej reprezentacji
Mimo nie najlepszej struktury agrarnej, od początku członkostwa w UE notuje się stabilny i systematyczny wzrost produkcji rolnej. Produkcja towarowa rolnictwa od 2004 r. zwiększała się średniorocznie o 2,34 proc. Sprawiło to, że w 2022 r. była o 35 proc. wyższa niż na początku analizowanego okresu - czytamy w raporcie.
Zgodnie z raportem, rolnictwo osiągnęło duży sukces eksportowy. Udział produktów rolno-spożywczych w całości eksportu z Polski w 2022 r. wyniósł około 14 proc. - systematycznie poprawia się struktura eksportu na korzyść produktów przetworzonych dających wyższą wartość dodaną.
Z uwzględnieniem funduszu SAPARD, w latach 2002–2022 ARiMR wypłaciła 395 mld zł, z czego 234 mld zł to płatności obszarowe. 128 mld zł przeznaczono na inwestycje modernizacyjne w rolnictwie i w przetwórstwie. Jedna z autorek raportu - Iwona Nurzyńska - zwraca uwagę, że "skala pomocy finansowej (...) pozwoliła na fundamentalną, wręcz cywilizacyjną przemianę warunków życia na polskiej wsi".
Jerzy Plewa zaś podkreśla, że w początkowym okresie po akcesji (szczególnie w latach 2004-2007) Polska podjęła znaczne wysiłki na rzecz harmonizacji polityki rolnej i przepisów. Wówczas, dostosowanie do norm i wymogów UE było priorytetem. W miarę postępów dostosowawczych opinie o polskim rolnictwie stawały się bardziej pozytywne.
Raport: Polska jednym z czołowych producentów wyrobów piekarskich w UE
W okresie akcesyjnym zaszły zmiany w stanie podstawowych elementów środowiska przyrodniczego w Polsce. Należy oczekiwać, że pozytywne efekty środowiskowe, osiągnięte w ostatnim 20-leciu, zostaną wzmocnione poprzez rozsądne i przemyślane wdrażanie założeń strategii Europejskiego Zielonego Ładu.
Obecny na prezentacji raportu minister rolnictwa Czesław Siekierski zwrócił uwagę, że pomijając obecne problemy, należy zauważyć pozytywne aspekty przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Rolnicy dobrze wykorzystali stojące przed nimi możliwości, korzystając z programów przedakcesyjnych i unijnych, a duża zasługa w tym także pracowników nauki i doradztwa.
Minister zaznaczył, że konieczne jest określenie, jaka będzie Wspólna Polityka Rolna w przyszłości, bo od 1 stycznia 2025 roku rozpoczyna się polska Prezydencja w UE. Zdaniem Siekierskiego, przyszła polityka rolna powinna w większym stopniu wykorzystywać instrumenty finansowe, rynkowe, gdyż płatności bezpośrednie tracą na znaczeniu. Inne też muszą być modele wsparcia czy finansowania, bardziej dopasowane do wyzwań czasu – dodał minister.
- Agrobiznes bez tajemnic. Zamów prenumeratę miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny" już dziś
